[ Imprimer cet article ] [ Envoyer cet article ] [ Nous ecrire ]



nûsînî : Rudolf Rocker
Wergêrran: http://www.hezhean.kurdblogger.com

lundi 24 mars 2008

beþî pêncem lepertûkî anarþîzim û anarkosendîkalîzm

endêþegelêk bûne hoy geþey sendîkalîzmî þorrþigêrrane, ya bewcorey ke diwatir nawî lênra anarkosendîkalîzm, leferensew willatanîtir destewajey sendîkay kargeran sereta her bewatay rêkxirawey berhemhêneran bo baþtirkirdinî destibecêy helumercî abûrî û komellayetîyan bekardebira. Bellam serhelldanî sendîkalîzmî þorrþigêrranemanay yekemî firawantir û qulltrikrdewe. Her bewcorey kepart, rêkxirawêkî yekgirtuwebo çalakî syasî le sayey birryarnamekanî dewlletî dîmukiratî hawçerxida, hewlldeda sîstemêk kelearadayebeþêweyek biparêzêt ya allugorrî dyarîkirawî têda bikat. Lerrwangey yekêtîgerakanewe, yekêtîyepîþeyy(snfî)ekanîþ rêkxirawey yekgirtûkirdinî kargerann, keamanic lepêkhatnyan parêzgarîkirdineleberhemhêneran leheman komellgeda, amadebûnyan bo soþyalîzim û serlenwê sazdanewey bekirdewey jyanî komellayetî bew arasteye. Bem pêye, amancî dû layeneyan heye:

1-hênanedî daxiwazîyedestibecêkanî kargeran bo dabînkirdin û pêþxistinî standartekanî jyan,

2-aþinakirdinî kargeran behunerî berrêwebirdinî berhemhênan û pirsî abûrî beþêweyekî giþtî û amadekirdinyan bo bedestewegirtinî dezgekomellayetî û abûryekan û pêkhênaneweyan leser binçîney þêwazesoþyalîstîyekan.

Anarkosendîkalîstekan leser ew bawerren, kepartesyasîyekan twanay encamdanî hîçyek lem dû kareyan nîye. Bepêy rwangey wan, debêt yekêtîyepîþeyyekan serenêze(nukî rim)î bizûtnewey kargerî bin, beçalakî rojanebehêzbin û gyanî soþyalîstî perepêbden; leber ewey çalakî ewan wek berhemhêneranêk ketewawî pêkhatey komellayetîyan ragirtuwew manewey komellgemsoger dekat. Karger tenya wek berhemhêner û dirustikerî samanî komellayetî, detwanêt hêzî xoy binasêt. Wî lehawpiþtî sendîkayîda legell hawkaranîda yekegewrekanî supay kargerî pêkdênn, gyanî azadî meþxelldarî deka û beamancî yeksanî komellayetî deygêrrêtewenêw jyan. Betêrrwanînî anarkosendîkalîstekan, sendîkay kargerî beberhemtirîn korpeley komellgey dahatû û beþêweyekî giþtî, fêrgey soþyalîzme. Her pêkhateyekî nwêy komellayetî, sereta pelupoy xoy ledezge (organîzm)î pêþînda dirustdekat; bebê amadekirdinî zemîne, wênakirdinî hîç allugorrêkî komellayetî letwanada nîye. Lerrwangey ewanewe. Perwerdey soþyalîstî, nek bemanay beþdarîkirdin ledesellatî syasî dewlletî netewekanda, bellku hewllêkebo þîkirdinewey peywendî xoyî babetekomellayetîyekan û pirsehunerîyekanî kar bo kargeran, perwerdekirdinî twanayî berrêweberayetîyan, beamancî bedesthênanî amadeyy bo xogirtin leþwênî rasteqîneyan wek rêkxeranî nwêy pêkhatey komellayetî û diwacar, hênanedî bawerrbexobûn lewanda bo em kare. Bo em þte, hîç peykereyekî komellayetî karatir lerrêkxistinî xebatî abûrî kargerî, nîye; em rêkxistearasteyekî dyarîkiraw beçalakîyekomellayetîyekan dedat, berhellstî xoy leser binemay xebat bo daxiwazîyedestibecê û pêwîstekanî jyan û bergirî lemafeseretayyekanî mirov rêkdexat. Bellam lem nêweda, çemkî morrallî pêwîst bo hercoreallugorrêkî komellayetîþ pêkdehênêt: wabesteyy çarenûs begiþtewew berpirsêtî morallî lehemû karekanda.

Anarkosendîkalîstekan, leber arastegerî karî rahêneraneyan berew bedîhênanî endêþew karî serbexo, neyarî sersextî arastenawendigera(mrikzigra)kann, kelezorbey partekargerîyekanî ewrrokeda debînrên. Nawendigerayî, bernamerrêjî destikrdanekeleserewerrabo xiwarewe cêbecêdekirêt û pirsekanî birryardan bekemayetyekî kem despêrn, bawerrî takekan lenêw debat û dahênanî kesîyan bepirnisîp (anzbat) û borokirasî bêçenduçûn dekujêt; herdem encamekey pêkhatey fermî û nezok debêt. Bo dewllet, nawendigerayî þêwerrêkxistinêkî guncawe. Leber ewey bo parastînî hawsengî syasî û komellayetî, xiwazyarî firetrîn radey yekcorî jyanî komellayetîye. Bellam lebizûtnewey kargerî û komellayetîda, kebnaxey bûnî wabesteykarî destibecê lekatî guncaw û endêþey serbexoy layengiranîyetî, nawendigerayî bellayeke, kedesellat birryardanî lawazdekat û beþêweyekî sîstemî her wirujan (bizawt)êkî serbexo têyda serkut dekat.

Rêkxistinî anarkosendîkalîstî bepêy binçîney fîdiralîzm, leser binaxey yekêtî azadane, lexiwarewerra bo sereweencam dedirêt, mafî birryardanî her yekêtîyek lemerr her þtêk xoy bebantir leher þtêkîtir dadenêt û tenya pêkhateyek kebefermî deynasêt, peywendîyekeleser binaxey xiwastehawbeþekan û pêkhatnî herdûla. Bepêy eme, em rêkxistebem coreserhelldeda: kargeranî her beþêk leyekêtîyepîþeyyekanî peywest bexoyanda ko debnewe. Yekêtîyekanî her þarêk ya nawçeyekî dêhatî lenûsîngekargerîyekanda kenawendî rageyandin û perwerdey mehhelî berrêwedeben, kodebnewe, kargeran wek berhemhêner pêkewepeywendî degirn taweku ber beperesendinî hercoredestegerîyekî kurtebîranebgîrêt. Giþt yanekargerîyekan beleberçawgirtinî nawçeyan destebendî dekirên û (fîdirasyonî gelî) yanekargerîyekan pêkdênn, kepeywendî pitewî nêwan rêkxistinenawçeyyecorawcorekan deparêzêt, hêzî berhemhêneraney endamanî rêkxirawecorawcorekan, beþêweyekî azadanew lexowerra (dawtlbane), rêkdexrên, her birryardanêkî pêwîst bo pirsî perwerdew parêzgarî legirupemehhelîyekan lerrêgey rawêjî giþtî û pêþinyarewecêbecê dekirêt.

Sereray ewey, her yekêtîyekî pêþeyy, beþêweyekî fîdirasyonanelegell giþt rêkxirawekanî ew pîþetaybetew kumellîk lêyan benorey xoy legell giþt pêþepeywendîdarekan, yekdegirn û bemcoreyekêtîyepêþesazî û kiþtukallîyegiþtîyekanîþ pêkdên. Dabînkirdinî pêdawîstîyekanî xebatî rojaney nêwan karger û sermayedar, kokirdinewey giþt hêzekanî bizûtnewekebo karêkî taybet, katêk kepêwîstî bêtepêþewe, karî em yekêtîyaneye. Bepêy emefîdirasyonî yanekargerîyekan û fîdirasyonî yekêtîyepîþeyyekan, dû cemserî çalakî sendîkay kargeranin.

Weha rêkxiraweyek nek tenya helî hercorexebatêk bo baþtirkirdinî rêrrewî rojanebokargeran derexisênît, bellku herweha pêþekî rêkxistinî komellayetîþyan, bedestî xoyan û bebê xotêhellqurtandinî derekî, fêrdekat. Anarkosendîkalîstekan geyþtûneteew birrwayey keabûrî soþyalîstî natwanêt be serwerî û fermanî hhkumet bîtedî, bellku tenya behawkarî lexowerra (dawtlbane)î kargeran, þarezayan û werzêrran û berrêweberayetî xudî xoyan beser karubarî berhemhênan û dabeþkirdindaye, desteberî dekat. Leweha barudoxêkda, yanekargerîyekan berrîweberayetî sermayeyek keheyeleher komellgeyekda bedestewedegirn, pêdawîstîyekanî danîþtwanî her nawçeyek destinîþan didken û xercî mehhelîyan deden. Dyarîkirdinî pêdawîstîyegiþtîyekanî willat û rêkxistinî karî berhemhênan beserncdan lêy, lerrêgey berpirsanî fîdirasyonî yanekargerîyekaneweletwanada debêt. Lelayekîtrewe, karî yekêtîyepîþesazî û kiþtukallîyekan, berrêweberayetî amrazekanî berhemhênan, barkirdin û gwastinewew dabînkirdinî pêdawîstîyekanî girupecorawcorekanî berhemhênan debêt. Bekurtî :

1-rrêkxistinî giþt berhemhênanî willat lelayen fîdirasyonî yekêtîyepîþesazîyekan û arastedanî kar lelayen sovyetekargerîyekanî hellbijêrdirawî xudî kargeran.

2-rrêkxistinî hawkarî komellayetî lelayen fîdirasyonî yanekargerîyekanewe.

Sereray eme, lem bwareda ezmûnekan baþtirîn rênwênyan xistoterrû. Ezmûnekan nîþanyandawe, kezorêk legirfitekanî serlenwê çêkirdinewey (bazsazî) soþyalîstî komellge, natwanrêt bedestî hîç hhkumetêk çareser bikrêt, tenanet eger em hhkumetedîkitatorî efsunawî pirolîtaryaþ bêt. Lerrusye, dîkitatorî bolþevîkekan bo mawey nizîkey dû sall, leberamber girfiteabûrîyekanda doþdamabû û lehewllî eweda bû lawazîyekanî xoy lepiþt þepolêk leferman û birryarda kebezorî lefermangey corawcoreweseryan derdêna, biþarêtewe. Eger beferman derkirdin dunya azad bibûaye, pêþwextî eme giþt girfitekanî rusyeçareser debûn. Bolþevîzm, bedesellatixwazî þeydayane(hhrîsane)î, betundutîjî benrixtirîn binçênekanî sîstemî soþyalîstî, betabûkirdinî kobûneweazadekan, dewlletîkirdinî yekêtîyepêþeyyekan û bêbeþkirdinî sovyetekan lexomuxtarî (xobirryardan) lenêwbird û rêgey nek bo soþyalîzim , bellku bo diwakewtû(bdiwî)trîn þêwey sermayedarî dewlletî û dîwansalarî xoþkird, kebuwehoy gerranewebo fermanrreway bêçenduçûn, kesallanêk ber lewelezorbey willatanda beþorrþî borjwazî lenêw birabû. Kiropotkîn, lepeyamêkda bo kargeranî willatanî ewrupay rojawayî, rastî witbû: rusyeboy xistînerrû, keçon natwarêt soþyalîzim cêgîr bikrêt. Hellbetexellkî, leber nefretyan lerrjîmî pêþîn, hîç berhellstîyekî çalakaneleberamber kirdewekanî hhkumetî nwêda nîþan naden. Bîrokey pêkhênanî sovyetekargerîyekan bo berrêwebirdinî karubarî syasî û abûrî willat, bo xoy, firegirng û pêwîste... Bellam katêk kewllatêk lelayen dîkitatorî pateweberrêwebibrêt, sovyetekargerî û werzêrrîyekan, xobexo girngî xoyan ledest deden û tûþî heman þermezarî debn, kenwêneranî herêmekan leserdemî paþayetî bêçenduçûnda beseryan hat.

Serçawey lêwergîraw : http://khushe.ir/maghale/rocker5.shtml

http://flag.blackened.net/rocker/works.htm

Many thanks to Hezean ! http://www.hezhean.kurdblogger.com/

CNT-AIT


  Contacter des militants anarcho-syndicalistes
  http://cnt-ait.info est le site d’actualité de l’Anarcho-syndicalisme.
  La reproduction et la diffusion de l’Actualité de l’Anarcho-syndicalisme sont encouragées